Bewoners verleiden tot natuurinclusieve tuin is niet 1-2-3 voor elkaar

Hoe verleiden we bewoners in de nieuwbouw om hun tuin groen in te richten en niet te betegelen? In het stappenplan ‘Bewoners verleiden tot een natuurinclusieve tuin’ hebben we die vraag beantwoord voor woningcorporaties, ontwikkelaars en bouwbedrijven. In de gelijknamige themagroep halen we praktijkervaringen op.

Geld
Veel bewoners verkeren in de veronderstelling dat een betegelde tuin goedkoper is en makkelijker te onderhouden. Dat tweede klopt misschien, dat eerste meestal niet. Bestrating kost inclusief grondwerk gauw 100 euro per m2; beplanting hooguit 25 euro per m2. Dat prijsverschil is voor veel mensen een eyeopener en haalt hen makkelijker over de streep dan verhalen over biodiversiteit en klimaatadaptatie. Dat is de ervaring van Erik Makkinga (BPD). Bij een project in Deventer heeft hij alles uit de kast gehaald om bewoners te verleiden: informatieavonden, speeddates met hoveniers, voorbeeldtuinen,… “Als je eenmaal in gesprek bent, komt het wel over, maar het is moeilijk om in gesprek te kómen”. Bij een opkomst van tien tot twintig procent van de bewoners houdt het meestal wel op, is zijn ervaring: “Maar zodra het over geld gaat, is dat anders.”

“Eén flyer en één mail is kennelijk niet genoeg. Je moet de boodschap blijven herhalen.”

Blijven herhalen
Lauran van Poppel (Van der Heijden Bouw en Ontwikkeling) heeft bij een project in Made ook ervaren dat slechts weinig mensen aanslaan op het thema ‘natuur en klimaatadaptatie’. In een flyer zijn deze begrippen toegelicht en is concreet gevraagd wie enthousiast is om een vogelkastje of een insectenhotel op te hangen. Betaald en aangebracht door Van der Heijden. Slechts drie van de 33 toekomstige bewoners reageerden daarop. “Eén flyer en één mail is kennelijk niet genoeg. Je moet de boodschap blijven herhalen.”

In de slipstream
Volgens Erik Makkinga is het ook belangrijk dat je het juiste moment kiest. Lang van tevoren is de respons klein. “Pas rond de oplevering komt iedereen. Dan kun je mensen aanspreken. Op dat moment denken mensen na over de keuze van gordijnen, tapijt en verlichting. Dan denken ze ook na over de tuin. In de slipstream kun je op dat moment dus vertellen over een groene inrichting en welke voordelen dat biedt.”

Groei en Bloei
De deelnemers aan de kennisgroep ervaren verder dat de informatie over een groene tuin het beste overkomt als die van een onverdachte bron komt. Vertegenwoordigers van de ontwikkelaar, de woningcorporatie of de gemeente zijn dat niet. Daar tegenover heeft Erik Makkinga goede ervaringen met de Vereniging Groei en Bloei: “Deze vereniging heeft in veel plaatsen een afdeling die vaak bereid is om bewoners te informeren: waarom is een natuurrijke tuininrichting belangrijk en hoe realiseer je dat dan?” Zo heeft Groei en Bloei in Deventer in overleg met plaatselijke kwekers een ‘26-Plantenplan’ samengesteld: een catalogus met veelal inheemse planten die ter plaatse goed aanslaan en weinig onderhoud behoeven. Zo maak je het de bewoners makkelijk. In aanvulling daarop probeert Freek Jansen (Wonion) het zijn huurders makkelijk te maken door bijvoorbeeld tuingereedschap beschikbaar te stellen.

Huurwoningen
Judith Consen (KleurrijkWonen) werkt samen met de Klokgroep aan een project met hoge ambities op het vlak van biodiversiteit en klimaatadaptatie. Met een reeks maatregelen wil zij de bewoners in deze ambities meenemen. Zo is er een uitnodiging gedrukt op papier met zaadjes die je direct kunt planten. Voorafgaand aan het bouwrijp maken van het terrein wordt een actie ‘Struikroven’ georganiseerd om waardevol groen te bewaren en later opnieuw te planten. Er worden een ecoloog en een groencoach ingeschakeld en er zijn contacten met het plaatselijke tuincentrum. Veel ideeën moeten tegelijk worden uitgewerkt, want het is volgens Judith Consen bij sociale huurwoningen nóg lastiger om mensen voor een groene tuininrichting enthousiast te krijgen dan bij koopwoningen. Freek Jansen (Wonion) zegt dat het ook mogelijk om huurders te verplichten via het huurcontract: “Dan worden mensen wel actiever. Maar dan moet je het ook handhaven. Bijvoorbeeld bij mutatie. En het is de vraag of je dat wilt.”

Gemeentelijke afdeling Beheer
Het zijn overigens niet alleen de bewoners die verleid moeten worden hun tuin groen in te richten. Ook bij sommige gemeenten is een natuurinclusieve en klimaatadaptieve mindset vaak niet vanzelfsprekend, ervaart men. Niet zozeer in de planfase, maar wel in de beheerfase. Extensief beheer of beheer van openbaar groen door bewoners past niet bij hoe de afdelingen Beheer gewend zijn te werken. Erik Makkinga: “De handboeken voor beheer zijn vaak twintig jaar oud. Dan is het de kunst om de gemeente mee te krijgen om het anders te doen.”

“Als de bouw klaar is, moeten we het groen ook nog even doen. Die houding, dat is jammer. Juist omdat het groen zo vaak het smoel van je project is.”

Limburg
In de hele sector is groen nog te vaak een sluitpost, merkt Freek Jansen: “Als de bouw klaar is, moeten we het groen ook nog even doen. Die houding, dat is jammer. Juist omdat het groen zo vaak het smoel van je project is.” Overigens merken alle deelnemers dat het gevoel daarover aan het kantelen is. Iedereen heeft beelden uit Limburg op het netvlies van regenwater dat door de straten kolkt. Dat wil niemand. Ook de berichten over teruglopende biodiversiteit worden steeds indringender. Je ziet daadwerkelijk minder vlinders. Maar de vertaling van dat gevoel van urgentie naar een groene inrichting van de eigen tuin is niet 1-2-3 voor elkaar.

Het stappenplan ‘Hoe verleiden we de bewoners in de nieuwbouw’ is in mei 2021 uitgebracht. De gelijknamige kennisgroep kwam online bijeen op 10 september 2021 om praktijkervaringen en leerpunten te delen. Eind oktober vindt een volgende uitwisseling plaats. De resultaten nemen we mee in een herziening van het stappenplan. Gespreksleiding: Claudia Bouwens, verslag: Henk Bouwmeester.