Van tegels naar planten: hoe verleiden we bewoners?

Geen tegels, maar planten in de tuin. Het KAN-platform wil bouwpartijen en bewoners verleiden de buitenruimte van nieuwbouwwoningen groen in te richten. De themagroep “Bewoners verleiden tot natuurinclusieve tuinen” ontwikkelt hiervoor een aanpak.

Groen een sluitpost?
De inrichting van de tuin is vaak een sluitpost op de begroting. Zowel bij de ontwikkelaars en verhuurders van nieuwbouwwoningen als bij bewoners. Eerst richten we het huis in en als er dan nog geld over is (meestal niet), is de buitenruimte aan de beurt. Het gevolg is dat bewoners er helaas vaak voor kiezen om de tuin voor een groot deel te betegelen. Het is gemakkelijker en goedkoper.

Kom met een groen bouwplan!
Betegelde tuinen staan klimaatadaptatie en biodiversiteit echter in de weg. Die opgaven kunnen niet alleen in de openbare ruimte worden opgelost. Bij woningbouwprojecten doen gemeenten daarom een beroep op ontwikkelaars en corporaties: kom met een groen bouwplan! In prijsvragen is dat vaak een criterium. Ontwikkelaars en corporaties staan op hun beurt voor de vraag: hoe verleiden we kopers en huurders van nieuwbouwwoningen de tuin niet te betegelen, maar groen in te richten?

Gemak en gebrek aan kennis
Waarom bewoners kiezen voor tegels boven groen? Volgens Hiltrud Pötz van Atelier Groenblauw zijn gemak en gebrek aan kennis de belangrijkste overwegingen. Het is daarom belangrijk bewoners te informeren over groene oplossingen die je makkelijk kunt realiseren en onderhouden. Het gaat verder om een concreet handelingsperspectief en praktische ondersteuning. Je moet bovendien inspelen op een diversiteit van smaken en budgetten. Roel van Dijk van Stichting Steenbreek geeft aan dat zijn organisatie kan helpen om op lokaal niveau een netwerk tot stand te brengen waarin bewoners en lokale ondernemers zoals hoveniers samenwerken.

Vier communicatiemomenten
De ervaring leert dat het belangrijk is om meerdere momenten te organiseren om bewoners te activeren. Hiltrud Pötz onderscheidt er vier: tijdens informatieavonden als bewoners zich op een nieuwe woning oriënteren, bij het tekenen van het koop- of huurcontract, kort voor de verhuizing en enkele weken na de verhuizing. Op ieder moment zijn andere communicatiemiddelen effectief: een informatiestandje, een presentatie, folders, boekjes, websites en workshops. In het projectvoorstel ‘Natuurinclusieve en klimaatadaptieve privétuinen in nieuwbouwprojecten’ is dit verder uitgewerkt.

Wat doen bouwpartijen?
Bij de inrichting van een groene woonomgeving wordt ook van bouwpartijen een inspanning verwacht. Zo kan het helpen als de tuin wordt opgeleverd met goede aarde. Dan is het voor de bewoners veel aantrekkelijker om de tuin groen in te richten en is het juist moeilijker om de tuin te betegelen. Ook de kwaliteit van de ondergrond is belangrijk. Vaak is de grond tijdens de bouw dichtgereden. Het gevolg is dat planten nauwelijks zullen aanslaan. Het is belangrijk de grond voor oplevering met een frees los te maken. Ontwikkelaars kunnen ook een vorm van collectiviteit organiseren: delen van de privétuin in mandelig eigendom uitgeven en aan de koop het lidmaatschap van een buurtvereniging koppelen die zorgt voor beheer van de collectieve tuin.

Niet-grondgebonden buitenruimte
Bij nieuwbouw gaat het niet alleen om grondgebonden rijtjeshuizen. De belangrijkste opgave voor biodiversiteit en klimaatadaptatie ligt misschien wel in de compacte (binnen)stad. Daar hebben woningen geen tuin maar een gebouwde buitenruimte: een tuin op het dak van een parkeergarage, een balkon of een dakterras. Ook daar is het belangrijk bewoners te verleiden hun buitenruimte groen in te richten.

Themagroep
De themagroep ‘Bewoners verleiden tot natuurinclusieve tuinen’ wil met ontwikkelaars, beleggers, corporaties en gemeenten een verleidingstraject opzetten. Onder andere door proef te draaien bij verschillende nieuwbouwprojecten en de leerpunten te verwerken in het definitieve aanpak. Op dinsdag 17 november kwam de themagroep voor het eerst online bijeen. De tweede bijeenkomst is op dinsdag 12 januari 2021.

Tekst: Henk Bouwmeester