“Nieuwbouwprojecten doen te weinig aan klimaatbestendige tuinen”

Dit artikel van Mick Brandt verscheen eerder in de Steenbreekspecial van Vakblad Groen

Het stimuleren van klimaatadaptieve tuinen in nieuwbouwprojecten is erg belangrijk. Dat concludeert Wabe de Rooij in zijn onderzoek dat hij hield in het kader van zijn studie Ruimtelijke Ontwikkeling en Climate Management aan De Haagse Hogeschool. Met de resultaten uit zijn onderzoek heeft De Rooij nieuwe inzichten geboden om de gemeente Alphen aan den Rijn te helpen bij het stimuleren van toekomstbestendige tuinen in nieuwbouwwoningen.

Tijdens het onderzoek ‘Communicatiestrategie stimuleren klimaatadaptieve tuinen nieuwbouwprojecten’ is Wabe de Rooij erachter gekomen dat in Alphen aan den Rijn nog te weinig groene tuinen zijn. ‘Versteende tuinen zie je helaas nog te veel. De overgrote meerderheid heeft bijvoorbeeld geen groene borders of een ton om water op te vangen.’ Het inzichtelijk krijgen van het probleem is voor De Rooij de eerste stap geweest om het onderzoek te starten. ‘Je moet helder krijgen waarom er weinig duurzame tuinen worden gerealiseerd in nieuwbouwprojecten. In de praktijk heb ik gemerkt dat nieuwe bewoners niet altijd de juiste informatie hebben en daarom is het belangrijk dat zij dat wel krijgen.’ Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Alphen aan den Rijn, waarna De Rooij een communicatiestrategie heeft bedacht hoe je het beste nieuwe bewoners kunt informeren en hoe projectontwikkelaars te stimuleren zijn.

Versteende tuinen zie je helaas nog te veel. De overgrote meerderheid heeft bijvoorbeeld geen groene borders of een ton om water op te vangen.

Bij nieuwe bewoners biedt de gemeente een brochure van Stichting Steenbreek aan, zodat zij kennis krijgen over de wijze waarop ze water kunnen opvangen, biodiversiteit kunnen stimuleren en een dak kunnen beplanten om hittestress tegen te gaan. ‘Nieuwe bewoners moet je niet gelijk overladen met informatie. Je geeft ze subtiel een brochure mee, die ze later kunnen lezen. Bij projectontwikkelaars is dat anders’, vertelt De Rooij. ‘Je moet hen stimuleren door een subsidieregeling in het leven te roepen, zoals het Subsidieverzamelbesluit. Dit is bedoeld voor projectontwikkelaars die bijdragen aan de realisatie van maatschappelijke effecten, zoals het vergroenen van de openbare ruimte of verduurzamen van een woning.’

Projectontwikkelaar Synchroon heeft dat gedaan voor woningeigenaren. Elk huishouden ontvangt 500 euro voor klimaatadaptieve maatregelen in zijn tuin, na oplevering van de woning. Bewoners kunnen dat bedrag besteden wanneer er een beplantingsplan wordt gemaakt door tuinarchitect Afra van Ruiten van De Ontwerpsalon, en om de kosten vergoed te krijgen om een groene en
klimaatadaptieve tuin te realiseren.

Regeling
Een regeling voor het vergroenen van tuinen in nieuwbouwprojecten bestaat momenteel nog niet. In 2020 is een Subsidieverordening Klimaatadaptieve Maatregelen vastgesteld voor bestaande woningen ouder dan 2 jaar. Gemeente Alphen aan den Rijn zet daarmee in op maatregelen tegen wateroverlast bij piekbuien, hitte en droogte. Eigenaren van woningen kunnen een bijdrage krijgen voor het vergroenen van daken, het vervangen van tegels in de tuin door groen, de opvang van regenwater en het aanbrengen van infiltratievoorzieningen.

Op het gebied van klimaatadaptatie valt voor de gemeente meer te behalen.

In het convenant “Klimaatadaptief bouwen” zijn richtlijnen vastgesteld, waar projectontwikkelaars zich aan moeten houden. Daarin staat dat de subsidie niet is bedoeld om de tuininrichting van nieuwbouwhuizen te betalen. Bewoners kunnen in dat geval gebruikmaken van het gratis tuinadvies van de gemeente Alphen aan den Rijn. Daarnaast kunnen bewoners 10 vierkante meter gratis beplanting van de gemeente krijgen. De subsidie is wel bedoeld voor voorzieningen die te maken hebben met groene daken en het realiseren van een waterbuffer. De eisen vanuit het convenant worden nog niet gericht toegepast, waardoor er weinig mensen zijn die zich hebben aangemeld voor deze regeling. ‘Pas een zesde deel van het budget is momenteel gebruikt voor een regeling van 3 jaar’, vertelt De Rooij. ‘Op het gebied van klimaatadaptatie valt voor de gemeente meer te behalen.’

Momenteel wordt gewerkt aan een aangepaste regeling, waarbij eigenaren van woningen jonger dan 2 jaar de mogelijkheid krijgen om aanspraak te maken op een regeling. Senior adviseur bewonersparticipatie Peter Westgeest van de gemeente Alphen aan den Rijn, legt uit wat dit betekent voor de nieuwbouwhuizen. ‘Je ontvangt maximaal 2000 euro, zodat je een groen dak of een ondergrondse waterbuffer kunt realiseren.’ Door in gesprek te blijven met projectontwikkelaars, hoopt de gemeente dat ze gestimuleerd worden om duurzaam te bouwen en rekening te houden met nieuwe eigenaren die willen vergroenen

Terugblik
Westgeest is sinds 1992 werkzaam bij de gemeente Alphen aan den Rijn en begon bij de afdeling Groen. Door de jaren heen ziet hij hoe belangrijk Stichting Steenbreek voor de gemeente is. Westgeest: ‘We merken dat mensen nog niet altijd de juiste informatie hebben hoe ze een tuin kunnen verduurzamen of de biodiversiteit kunnen stimuleren. We geven bewoners tuinadviezen van onder andere Stichting Steenbreek, zodat zij inzichten krijgen hoe je een klimaatbestendige tuin kunt realiseren.’

Met nog een goed jaar te gaan, stopt Westgeest binnenkort bij de gemeente. ‘Het is mooi om te zien dat verschillende zaken zijn voltooid. In het kader van Eetbaar Alphen aan den Rijn is een voedselpark gerealiseerd door een participatienetwerk van 2500 actieve bewoners die in totaal 9 hectare openbaar groen onderhouden’, vertelt Westgeest. ‘Daarnaast is Steenbreek op de agenda gezet, ter voorbereiding van de reconstructie van het openbaar gebied. Sinds kort zijn daar ook nieuwbouwprojecten aan toegevoegd.’ Westgeest ziet de toekomst hoopvol tegemoet. ‘Met het onderzoek van De Rooij heeft de gemeente nieuwe inzichten gekregen om meer in te zetten op duurzaamheid en klimaatadaptatie.