Ja, het KAN

Verslag van de plenaire openingssessie tijdens de KAN Platformbijeenkomst op 29 november – door René Didde.

Voor de tweede keer in dit bewogen jaar 2022 organiseert het KAN platform een centrale bijeenkomst. Coen van Rooyen, directeur van WoningbouwersNL heet de circa vijftig aanwezigen welkom in de chique ambiance van Buitenplaats Sparrendaal in Driebergen. ‘We zijn hier eigenlijk in het clubhuis van het Lente-akkoord, waar we met Aedes, NEPROM, Bouwend Nederland en WoningbouwersNL jarenlang voorbeelden uitwisselden om de nieuwbouw te verduurzamen met zo min mogelijk fossiele energie en zoveel mogelijk hernieuwbare energie.’ 

Voor de gelegenheid verdiepte Van Rooyen zich in de geschiedenis. Huize Sparrendaal werd in 1754 gebouwd in opdracht van de burgemeester van Utrecht, heeft hij achterhaald. ‘In die tijd was de stad Utrecht dermate smerig dat de burgemeester zich dit lustoord liet bouwen, terwijl het gepeupel achterbleef in de benauwde stad. Verbeteren van de stedelijke situatie kwam kennelijk niet in hem op.’ Je zou zeggen dat die tijd ver achter ons ligt. Dat is maar ten dele waar, zo blijkt uit het boek ‘Rotterdam, een ode aan de inefficiëntie’ van Arjen van Veelen. Van Rooyen: ‘Hij keert na vele jaren terug in zijn geboortestad en ziet dat zijn stad mooier is geworden, maar de sociale onderklasse moest verhuizen naar elders om plaats te maken voor nieuwkomers.’ Van Rooyen ziet een soort omgekeerde parallel met de Utrechtse burgemeester. ‘Om in je achterhoofd te houden: we moeten de steden niet vergroenen voor alleen de happy few die het zich kunnen veroorloven.’

Klimaatadaptief? Ja, dat KAN!
Terug in Sparrendaal dus. Het Lente-akkoord ZEN is glansrijk geslaagd en is succesvol in alle segmenten van de woningmarkt. Niet alleen voor de happy few, want ook de sociale woningbouw telt nul-op-de-meter’ woningen. Een deel van de nieuwbouw is vandaag de dag zelfs energieleverend. Sinds 2020 heeft hetzelfde trio NEPROM, Bouwend Nederland en WoningbouwersNL zich de nieuwe ambitie gesteld om nieuwe woningen behalve energiezuinig ook meer ‘klimaatadaptief en natuurinclusief’ te bouwen. Doel is om de 900.000 nieuwe woningen beter weerbaar te maken tegen de gevolgen van de klimaatverandering (wateroverlast, droogte en hitte) én de natuur meer ruimte te geven. Het KAN platform wordt ondersteund door de Ministeries van BZK en LNV.

De programmaleider van het KAN platform, Claudia Bouwens, heeft soms sombere gevoelens over de wereld. Als ze een mooie foto van de zee ziet, komen al snel verontrustende gevoelens over de onomkeerbaarheid van de zeespiegelstijging bovendrijven. Ze trekt zich echter op aan het werk voor het KAN platform. ‘De wereld mooier maken, verbeteren. Nieuwbouw is al bijna energieneutraal. Klimaatadaptieve en natuurinclusieve nieuwbouw is ook mogelijk. Ja, dat KAN.’

De overige sessies van de KAN bijeenkomst op 29 november op een rijtje:

• Hiltrud Pötz vertelt over haar rijke ervaringen met groenblauwe woningprojecten
• Jaco Brand (gebroeders Blokland) over KAN-project Ons Dorp in Hardinxveld-Giessendam
• Geer Karman (gebiedsmanager AM) en Bram Breedveld (landschapsarchitect Landlab) over KAN-project Landgoed Wickevoort in Haarlemmermeer
• Nick de Goeij (Timpaan) over KAN-project De Heemtuinen in Vlaardingen
• Lodewijk Hoekstra (GreenlabelNL) licht het Register Duurzame Leefomgeving toe
• Maurits Jongebreur (Tendermanager DuraVermeer) over natuurinclusieve planvorming bij het ontwerpen van het niet gewonnen tenderproject Sluisbuurt
• Workshop met Hiltrud Pötz (Atelier GroenBlauw) en Mathias Lehner (gemeente Zaanstad)

KAN werkwijze
Bouwens toont in een notendop de KAN-werkwijze. Allereerst zijn er excursies naar inspirerende voorbeeldprojecten onder leiding van bevlogen ecologen en ontwikkelaars zoals in Little C, een nieuwbouwproject in Rotterdam met groene terrasdaken en bomen bovenop een parkeergarage. ‘De boom wortelt in de grond want onder de boom zijn twee parkeerplaatsen weg gelaten.’ Deelnemers aan excursies liepen ook rond in het nog altijd aantrekkelijke project EVA Lanxmeer in Culemborg en bezochten ook het nabijgelegen Parijsch.

In themagroepen worden onderwerpen uitgediept; leerpunten worden genoteerd in heldere factsheets. Downloadbare voorbeelden: Nestvoorzieningen voor vogels, hoe bewoners te verleiden hun tuin te vergroenen en een technisch punt als ‘doorgroeibare verharding’, wat werkt wel en wat niet.

Een jaarlijks terugkerende activiteit is het KAN Leertraject, vertelt Claudia Bouwens. ‘Je bent drie dagen in gezelschap van drie experts die je veel leren over natuurinclusief bouwen. Een fenomeen is het KAN café waarin freelance-cafébaas Coen van Rooyen elke maand gedurende een uur een opmerkelijke gast aan tafel heeft, zoals op 8 december Iris Blom van stichting Struikroven. ‘Zij verplaatsten duizenden heesters en planten van te ontwikkelen bouwlocaties naar een nieuwe bestemming. Verder is er de maatlat van adviesbureau Tauw die aan de hand van zes thema’s, zoals biodiversiteit, wateroverlast en droogte advies en tips geeft en tot een landelijke norm op deze punten zal komen. Op de fraaie website deelt het KAN-platform nieuwe inzichten, nieuwe (en soms overgenomen) artikelen en beelden. Uit de enquête na drie jaar KAN kwamen niettemin verbeterpunten naar voren, zoals meer gemeenten bij het platform betrekken. Tenslotte zijn er een à twee landelijke bijeenkomsten zoals vandaag in Sparrendaal. Er zijn nu 35 bedrijven en 10 gemeenten aangemeld als KAN deelnemer. Bouwens: ‘We willen doorgroeien naar 55 voorlopers, dus zegt het voort.’