Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling vraagt om nieuwe kijk op beheer

Verslag van de deelsessie over Amstelwijck Park in Dordrecht tijdens de KAN Platformbijeenkomst op 31 Mei – door Henk Bouwmeester.

In Dordrecht ontwikkelt ABB Bouwgroep het Amstelwijck Park. Het is een ontwikkeling op het 7,5 hectare grote terrein van het oude Albert Schweitzer ziekenhuis. Er komen 190 woningen. Minimaal 40 procent van de openbare ruimte is bestemd voor water en natuur. Het ontwikkelprincipe is: eerst het landschap, dan de woningen. Klimaatadaptieve maatregelen leiden tot veel discussies over beheer.

“De woningen zijn ondergeschikt aan de omgeving”, zegt Jimmy van der Westen, projectmanager bij ontwikkelende bouwer ABB Bouwgroep. Het is een ongebruikelijke uitspraak voor een projectontwikkelaar. Toch is dit de manier waarop Amstelwijck Park tot stand komt. Om een vernieuwde robuuste woonwijk neer te zetten, kreeg het project de status van pilot. Van der Westen: “Daardoor was meer mogelijk dan normaal en hebben wij als ontwikkelaar wat meer vrijheid gekregen.”

Verstrekkende gevolgen
De vernieuwende manier van ontwikkelen heeft verstrekkende gevolgen. Een voorbeeld is dat de woningen in het gebied verschillende vloerpeilen hebben. Veel woningen staan op een terp. Water kan daardoor beter wegstromen naar de wadi’s. De woningen kunnen niet snel overstromen: minimaal zestig procent van de gebouwen heeft een verblijfsruimte hoger dan 4,5 meter boven NAP, bedoeld als schuillocatie. Bovendien zijn door deze oplossing geen hoge erfafscheidingen nodig. Een ander voorbeeld is de bestrating. Er komt zoveel mogelijk waterdoorlatend materiaal en de wegen liggen op afschot. Neerslagwater infiltreert direct of stroomt af naar de wadi’s. Uitgangspunt is ook dat zoveel mogelijk bomen in het gebied blijven staan. Ontwerp, infra en bouwplaats worden erop aangepast. Van der Westen: “In onze visie wordt een boom alleen gekapt als hij ziek is. Een gezonde boom kan slechts bij hoge uitzondering weg, maar dan wordt hij uitgegraven en verplaatst.”

Afdeling Beheer
De pilotstatus geeft ABB meer ruimte voor innovaties en op stedenbouwkundig niveau is daar ook veel draagvlak voor. Bij de afdeling Beheer ligt dat anders. Daar leiden de plannen tot veel discussie, zegt Van der Westen: “Beheer heeft in de loop der jaren zijn eigen bewezen werkwijzen”. Als voorbeeld noemt hij de waterdoorlatende bestrating. “De mensen van Beheer zijn bang dat het water niet snel genoeg weg kan en dat het dan een modderige boel wordt.” Als oplossing is ervoor gekozen om in de greppels kolken aan te brengen en de riolering te dimensioneren als dichte bestrating. De ondergrond van de bestrating wordt tot 1,2 meter diep herschikt om de doorlaatbaarheid te garanderen. “Dubbelop”, zegt Van der Westen. Volgens hem zijn riolering en aanpassing van de ondergrond onnodig. Ook de verschillende vloerpeilen leiden tot discussies. “Op een schaal van deze wijk is dat ongebruikelijk. Beheer wil het liefst overal één peil.”

Bomen die blijven staan, moeten volgens de normen van de gemeente nog minimaal vijftien jaar mee kunnen en in goede conditie zijn. Van der Westen: “Hoezo? Dan blijft er van de 380 bomen nog maar een kwart over.”

Verliefd
Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling heeft veel meer consequenties voor het beheer dan traditionele ontwikkeling, bevestigen de deelnemers aan deze sessie. De discussies die Van der Westen beschrijft, worden unaniem herkend: “Als ontwerpers van het gebied geven wij mee hoe je een gebied het beste kunt behouden. Hoe je moet maaien, welke voertuigen je gebruikt, hoe je met de wadi’s omgaat. Maar dat is een andere manier van beheer en dat staat allemaal nog niet in de handboeken van gemeentelijk beheer.”

Waarom ga je dan toch met het plan door? Van der Westen: “Je wordt er verliefd op. Kijk naar de plaatjes. Ik merk dat kopers ook echt op de natuur afkomen. Je woont hier middenin én met de natuur. Dat spreekt mensen aan. Zeker met Covid is de waardering voor natuur in de woonomgeving gegroeid. Het is alleen jammer dat het doel niet altijd leidend is voor iedereen.”

De kanteling
Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling vergt een nieuwe kijk op beheer, concluderen de deelnemers. Het is daarom belangrijk om bij een volgende bijeenkomst van het KAN Platform niet óver beheer te praten, maar een sessie te organiseren mét gebiedsbeheerders. Waar zitten echte zorgen? Hoe kunnen we tot oplossingen komen? “Het is een vorm van oud denken. De kanteling gaat een keer komen.”

Meer informatie over Amstelwijck Park
Download de presentatie van Jimmy van der Westen