Verslag serious game BodemBouwers

Zomaar op maandagmiddag op kantoor met elkaar een bordspel spelen. Serious business, deze serious game, getiteld BodemBouwers. Onder leiding van Timon Verstoep, landschapsarchitect bij Witteveen+Bos, gingen acht professionals op 10 februari de uitdaging aan om een gebied toekomstbestendig te maken. Ter bevordering van de leefbaarheid moesten er genoeg opgaven gerealiseerd worden én er moest een gezond en vitaal water- en bodemsysteem ontstaan, met goed scorende bodemlabels.

Net als in de echte wereld, golden er spelregels en hadden we te maken met onverwachte factoren met grote impact. Bracht de ene kanskaart de gewenste oplossing ineens een stap dichterbij, de andere vertegenwoordigde een ramp en bracht ambities juist weer stappen terug. Het is onmogelijk om met het spel BodemBouwers de realiteit volledig na te bootsen. Het is dan ook opgezet om discussie over de keuzes te stimuleren.

Bodem is cruciaal
Al spelenderwijs (her)ontdekten de deelnemers met elkaar dat bijna alles invloed heeft op het bodemlabel en de leefbaarheid. De bodem is cruciaal voor ecosystemen en alles wat groeit. Daarnaast vormt de bodem het fundament van onze huizen en infrastructuur. Ook bij de ruimtelijke uitdagingen in Nederland speelt de bodem een essentiële rol. Het is belangrijk om de ondergrondse situatie in relatie tot de bovengrondse druk te begrijpen en de vitaliteit van de bodem te behouden en verbeteren.

Uitspraken die we deze middag optekenden: “Ik wil graag ontwikkelen. Hopelijk pak ik een fiche met een koppelkans in plaats van een eenzijdige ontwikkeling;” “ik mis de euro’s in het spel;” “ik wil mijn plekjes in de stad reserveren voor de energietransitie;” “verbreden we de snelweg of voegen we een OV-punt toe?”

Na het spel was er tijd om ervaringen uit te wisselen. Het grootste verschil met de werkelijkheid was het ontbreken van de factor financiën. Bij een ‘echte’ gebiedsontwikkeling worden de keuzes hierdoor immers sterk beïnvloed. Vreemd genoeg weten we individueel allemaal heel goed welke keuze meer waarde heeft voor onze gezondheid en leefomgeving. Toch kiest de B.V. Nederland meestal op basis van geld en economisch gewin.

Open discussies
De discussies naar aanleiding van dit spel hoor je niet rond de ondernemerstafel. Het gaat over zaken waar echte transities voor nodig zijn. Waarom bouwen we bijvoorbeeld nog steeds onder NAP? De verbrakking van de ondergrond gaat hard en de verwachting is dan ook dat de komende jaren veel bomen in Noord-Holland het loodje leggen. Op de lange duur komen daar wél andere soorten voor terug. Historisch gezien zou je in Amsterdam nooit bouwen, maar daar is nu eenmaal de meeste werkgelegenheid. Snelle winst lijkt vaak belangrijker dan de leefbaarheid in de toekomst. Banken en verzekeraars moeten de kosten van risico’s meewegen en de overheid de wetgeving hierop aanpassen.

De druk op de stad is groot. Gratis openbaar vervoer zou kunnen helpen. Als je meer verdicht, zou je ook anders moeten omgaan met mobiliteit. Mensen die de stad bedenken, rijden allemaal auto. We moeten nu al bedenken wat er in 2035 nodig is. Want de plannen van zo’n 7 jaar geleden worden nu gerealiseerd.

Bodemlabels
Als vervolg op het spel BodemBouwers wordt momenteel de website bodemlabels.nl ontwikkeld. De labels die daarin worden gebruikt, hebben (nog) geen erkende status. De deelnemers aan de serious game zijn enthousiast over het spel en de bodemlabels. Beide zetten op een creatieve manier aan tot nadenken (omdenken!) over allerlei verschillende facetten. Waar en hoe kunnen ontwikkelingen wél plaatsvinden?

BodemBouwers spelen doe je niet zomaar. Het vraagt kennis en inzicht in de complexe invloed van gebiedsontwikkeling op bodem en water. Tijdens het spel kan een inhoudelijk specialist indien gewenst zijn feedback geven. Belangrijk verschil is wel dat je dit spel speelt met ‘open kaart’. En met als doel om gezamenlijk te winnen, terwijl in werkelijkheid partijen vaak de kaarten tegen de borst houden.

Tekst en beeld: May-lisa de Laat