Beste groen-inrichting rond afvalcontainers om ratten te voorkomen?

Hoe maak je een geveltuin waarin ratten niet kunnen graven? Wat is de beste groen-inrichting rondom afvalcontainers om een rattenplaag te voorkomen? Met deze vragen zit de GGD Amsterdam. En wat begon als een schijnbaar eenvoudige vraag voor de KAN Vraagbaak groeide uit tot een bredere uitwisseling van informatie, die we in dit artikel samenvatten.

De bovenstaande vragen zijn afkomstig van Jan Buijs (GGD Amsterdam). Voor de context voegt hij eraan toe: “Het zal waarschijnlijk ook in de toekomst moeilijk zijn om al het eetbare afval af te schermen voor ratten. Hoe kun je het groen dan zodanig inrichten dat het niet gunstig is voor een rat, maar misschien wél voor een egel. Zijn daar voorbeelden van?”

KAN experts Roel van Dijk en Margareth Hop (Stichting Steenbreek) en Henk Hortensius (Hortensius Habitat Management / Stichting Meewerkend Landschap) reageren. Geert Timmermans (gemeente Amsterdam) heeft de reactie van Stichting Steenbreek verder aangevuld.

Belangrijkste adviezen samengevat

• Zorg ervoor dat ratten niet in woningen en gebouwen kunnen komen;
• Begroeiing mag niet eetbaar zijn of een schuilplek bieden;
• Gebruik o.a. fijn metaalgaas om ingraven te voorkomen;
• Zorg voor predatoren zoals uilen (uilenkasten) om ratten te bejagen.

Geveltuintjes
Roel van Dijk en Margareth Hop: “Je kunt kijken naar de factoren die een geveltuintje aantrekkelijk maken voor een rat: ten eerste, er is voedsel, en ten tweede, er zijn schuilplekken. Willen we het onaantrekkelijk maken, dan moeten we die factoren dus minimaliseren. Je kunt dan denken aan de beplanting:

– Planten gebruiken die stekels hebben, sterk behaard zijn, sterk geurend blad of leerachtig blad hebben, en daardoor niet lekker zijn voor planteneters.
– Planten gebruiken die geen eetbare zaden produceren, dus geen zonnebloemen, siergrassen en dergelijke, want die zijn erg aantrekkelijk voor knaagdieren.”

“Wat betreft de schuilplekken: zorg ervoor dat ratten zich niet kunnen ingraven in de plantenbak, door bijvoorbeeld fijn metaalgaas op de grond te leggen (de randen goed vastzetten). Denk bijvoorbeeld aan gegalvaniseerd zeshoekig kippengaas. Tussen het gaas kun je dan bodembedekkende plantjes inzaaien, zodat je er niets van ziet.”

“Zorg ervoor dat het geveltuintje onderaan niet weelderig dichtgroeit, want dan kunnen ratten zich daar verstoppen. Een klimroos bijvoorbeeld heeft onderaan kale takken, die weinig verstopplekken bieden, terwijl de roos op ooghoogte veel sierwaarde biedt. En in plaats van een geveltuintje te maken door stoeptegels te wippen, kun je ook een paar losse plantenpotten neerzetten, die minder aantrekkelijk zijn om in te graven.”

Rondom afvalbakken
“Bij de afvalbakken is het niet het tuintje dat de ratten aantrekt, maar het afval zelf. Je moet dus voorkomen dat etensafval naast de bak belandt. Dat kun je stimuleren met een mooi tuintje; daar zijn mensen zuiniger op dan op slecht onderhouden groen, maar dit is geen waterdichte oplossing. Ratten komen af op de geur van afval, of er nu een tuintje omheen ligt of niet.”

“En ook hier geldt weer dat het groen een schuilplek kan vormen voor ratten, dus je moet opnieuw zorgen dat ze zich niet kunnen verstoppen. Hoge beplanting geeft schuilplaatsen en er kan zwerfafval en voedsel in blijven hangen. Neem dus lage planten of gras dat gemaaid kan worden, en voorkom dat de ratten kunnen graven bij de afvalbak. Denk bijvoorbeeld aan een onderliggende bak met grond waar je eerst fijn gaas op legt en dan een voorbegroeide sedummat die ook op groene daken gebruikt wordt. De wortels van de sedum groeien makkelijk door het gaas heen vast, maar ratten kunnen er dan niet in graven.”

De visie van Henk Hortensius
Henk Hortensius (Hortensius Habitat Management / Stichting Meewerkend Landschap) was eerder te gast in een aflevering van het KAN Café over plaagdierbestrijding. Zijn visie is mede gebaseerd op een juiste planning.

Ontwerpfase
Tijdens de ontwerpfase van een nieuw gebouw of een nieuwe inrichting van een gebied dient er rekening te worden gehouden met knaagdieren.

Tussenfase
De bewoners/gebruikers worden geïnformeerd over hetgeen zij kunnen verwachten van dit ontwerp; over hetgeen natuurinclusief bouwen beoogt.

Tijdens de bouw
Tijdens de bouw dient er door een plaagdierbeheerser met bouwkundige kennis gekeken te worden naar eventuele zwakheden (lees: gaten in de gevel/grote in- en doorvoeren van nutsvoorzieningen en elektrische installaties in het gebouw) om zodoende nog tijdige aanpassingen of verbeteringen te kunnen aanbrengen voordat het gebouw wordt opgeleverd.

Beplanting
Henk Hortensius: “Als bovenstaande punten goed worden uitgevoerd, kunnen er meer risico’s worden genomen met de uitvoering van de beplanting. Boven de afvalcontainers kunnen bomen met een hoge stam en een open boomstructuur worden geplaatst, met hieraan bijvoorbeeld uilenkasten. De aanwezigheid van uilenkasten geeft de knaagdieren stress, waardoor het aantal nesten per jaar vermindert, alsmede het aantal jonge dieren per nest.”

“Ook dienen de afvalcontainers zo geplaatst te worden dat het bijna een automatisme van de gebruikers van de gebouwen wordt om het afval op de juiste manier te verwerken. Bepaalde systemen uit het buitenland (bijv. Frankrijk) zouden hiervoor heel geschikt kunnen zijn. Deze systemen zijn goed afsluitbaar en makkelijk in gebruik.”

“De beplanting langs de gevels (dit kan tijdens de ontwerpfase al worden meegenomen) moet onderhoud en schoonmaken vereenvoudigen. Er mogen geen planten met besjes of andere vruchten of noten worden geplaatst; deze trekken knaagdieren aan. Als de gevel geen openingen van meer dan 45 mm bevat, kan er een beplanting worden aangebracht die ook schuilplaatsen aan bijvoorbeeld egels biedt.”

Samenvatting literatuuronderzoek
Naar aanleiding van de antwoorden van de KAN-experts heeft vragensteller Jan Buijs vervolgens zelf een literatuuronderzoek gedaan. De resultaten hiervan – feitelijk een verdere verduidelijking van de eerder genoemde uitgangspunten middels praktijkvoorbeelden – heeft hij samengevat in dit handzame onderzoeksverslag: Maatregelen om rattenoverlast in het groen te voorkomen, aangevuld met een praktische Instructie wering bij aanleg geveltuin.

Stel jouw vraag!
Heb jij een concrete vraag? Laat het ons weten! Je krijgt altijd antwoord. De belangrijkste vragen en antwoorden plaatsen we op deze pagina.