“Ecologie is een kans voor de bouw om de wereld te verbeteren.”

Verslag van het KAN-café met Ingrid Sloots, directeur NEST Natuurinclusief, door René Didde.

In het knusse studio-café van WoningBouwersNL ontvangt directeur Coen van Rooyen ditmaal Ingrid Sloots, directeur en eigenaar van NEST Natuurinclusief. Het adviesbureau heeft als mascotte een vogeltje met een gele bouwhelm en dat geeft de missie uitstekend weer: met bouwen bijdragen aan een vergroening van de gebouwde omgeving. ‘Woningen moeten niet alleen een verblijfplaats zijn voor menselijke bewoners, maar ook vogels en andere dieren moeten zich er thuis voelen’, aldus Sloots.

De lessen van Ingrid Sloots

• Zorg voor een landelijke verplichting in de bouwopgave om ook de leefomgeving te verbeteren;
• Als dieren en planten zich thuis voelen, komt dat ook de mens ten goede;
• We moeten geen halt toeroepen aan de achteruitgang van de natuur; we moeten verbeteren en vooruitgaan;
• Kijk bij elke stap in het bouwproces waar dieren medegebruikers kunnen worden van het gebouw;
• Ontdek eerst de groene en blauwe verbindingslijnen voor de natuur naar de stad en hou daar rekening mee in het ontwerp.

Van origine komt ze uit de finance-marketinghoek en werkte ze onder andere voor Unilever en Google. ‘In mijn vrije tijd hielp ik al bij projecten om meer natuur in de stad te krijgen, zoals bij stadskruidentuin Rotterdamse Munt om meer bezoekers te trekken in mijn woonplaats Rotterdam’, vertelt Ingrid Sloots. Niet gehinderd door veel kennis van de ecologie, zegde ze haar vaste baan vaarwel en richtte NEST op, aanvankelijk met de toevoeging ‘architect voor de dieren’ (nu NEST Natuurinclusief). De overstap is minder vreemd dan het lijkt. ‘De bouw is ook een product dat zich moet vernieuwen. Ecologie is een kans voor de bouw om de wereld te verbeteren. Ik ben dan weliswaar geen ecologisch expert, maar ik kan wel goed vertalen. De adviezen vanuit ecologie landen namelijk vaak niet meteen bij een architect of bouwer. Ik kan bruggen bouwen.’

Ze steekt direct van wal. Volgens de Natuurbeschermingswet is de bouwer op een bouwlocatie verplicht de ecologie te behouden en te beschermen wat er nog is. Via veldonderzoek en een quick-scan moet dat in kaart worden gebracht. Dat kan veel beter, vindt Ingrid Sloots. ‘Een halt toeroepen aan de enorme achteruitgang van de natuur sinds de jaren ‘70 betekent nog geen verbetering en vooruitgang.’ Natuurinclusief bouwen biedt die kans wel. ‘Daarbij is natuur behouden en ontwikkelen niet alleen een oplossing voor de dieren’, aldus Sloots, ‘maar ook de mens heeft baat bij een groene en gezonde leefomgeving.’

Gids
Volgens Ingrid Sloots doen overheden erg hun best, maar ontberen de beleidsregels en richtlijnen concrete doelen en vergt het daardoor veel tijd, geld en moeite voordat er iets van de grond komt. ‘De programmamanager van de bouwer of ontwikkelaar voert lange gesprekken met de ambtenaar ruimtelijke ordening van de gemeente. Tijd en geld dat beter aan planten en nestkasten kan worden besteed. ‘Door kleine aanpassingen heb je niet alleen mooiere gebouwen, maar ook betere natuur. We hebben samen met gebieds- en projectontwikkelaar Synchroon en de Vogelbescherming de praktische gids Natuurinclusief Ontwikkelen gemaakt. Daarin vind je de kennis om snel tot natuurinclusieve voorzieningen in de bouw te komen. Per stap in het bouwproces, van de schetsfase tot het definitieve ontwerp en de bouwfase, en per diersoort. ‘Met die gids kom je een heel eind’, stelt Ingrid Sloots.

(Stads)ecologen hoeven daardoor niet langer elke keer basiskennis aan te leveren, hooguit sturen ze wat bij of brengen ze nieuwe inzichten en leerervaringen uit projecten in. NEST wordt gefinancierd door betaalde opdrachten, bijvoorbeeld door BPD bij het Crailo kazernekwartier in Bussum en door Ballast Nedam voor ‘de meest duurzame parkeergarage van Nederland’ in Nieuwegein.

Nestkastjes
Is de hoeveelheid nestkastjes aan de gevel maatgevend voor hoe goed een project het doet? ‘Is dergelijke excel-planologie toereikend? En wat als de kastjes nestloos blijven? Hebben we dan gebouwd voor leegstand’, wil presentator Coen van Rooyen weten. De nadruk ligt op de verblijfplaats, maar je doet het pas goed als je ook aandacht besteedt aan de vier overige V’s, antwoordt Sloots. ‘Er moet een supermarkt in de buurt zijn (Voedsel), de infrastructuur (Verbinding) moet op orde zijn, net als de Veiligheid en mogelijkheden tot Voortplanting.’ Kortom, vogels zijn net mensen.

We moeten aan de natuur leren wennen. We zijn opgegroeid op versteende schoolpleinen. Nu worden ze langzaamaan weer groener.

Groene en blauwe verbindingslijnen
Een apart vraagstuk is hoe je bewoners meeneemt in een natuurvriendelijk woonomgeving. Want het komt voor dat mensen groen en beestjes op hun huis kunnen ervaren als overlast, oppert Coen van Rooyen. ‘We moeten aan de natuur leren wennen’, zegt Sloots. ‘We zijn opgegroeid op versteende schoolpleinen. Nu worden ze langzaamaan weer groener. Op de TU Delft campus leren we de jong volwassenen die onze wereld gaan vormgeven wat het nut is van vergroenen. We proberen de natuur rondom Delft langs de lijnen en verbindingen die langs de campus lopen naar de stad te halen. Met de natuur haal je ook natuurlijke vijanden van eventuele plaagdieren binnen.’

De kunst is dan wel om in het ontwerpproces rekening te houden met de natuur, niet alleen op het niveau van nestkastjes. ‘Je moet een gebouw niet op een cruciale groene of blauwe lijn plaatsen’, zegt Sloots. Het moet juist omgekeerd. ‘Zoek eerst de groene en blauwe lijnen en plaats vervolgens het gebouw. En er moet regie zijn zodat deze verbindingslijnen ook in de toekomst gevrijwaard te houden van bebouwing.’

Zoek eerst de groene en blauwe lijnen en plaats vervolgens het gebouw. En er moet regie zijn zodat deze verbindingslijnen ook in de toekomst gevrijwaard te houden van bebouwing.

Bouwers (en ambtenaren) moeten zich nog meer bewust worden. ‘Iedere ingreep in de bebouwde omgeving voor energie, infra, riolering, voor nieuwbouw of voor renovatie is een aangrijpingspunt om de omgeving elke keer een stukje beter te maken’, aldus Ingrid Sloots. ‘Dat is veel minder defensief dan de Wet Natuurbescherming. Er zou daartoe wel één puntensysteem moeten komen met duidelijke doelvoorschriften op basis van goede ervaringen tot nog toe. Dan hoeven er niet steeds nieuwe ecologische studies te worden uitgevoerd.’ Dat de gevels op den duur volhangen met nestkastjes hindert misschien een beetje als er geschilderd wordt in het broedseizoen, maar Sloots gelooft dat overdaad ons juist gaat helpen.

Dat zou Ingrid Sloots ook graag als boodschap aan Minister Hugo de Jonge willen meegeven: ‘Zorg voor een landelijke verplichting in de bouwopgave, zodat elke overheid verplicht is mee te werken aan verbetering van de leefomgeving. Als iedereen mee doet, kunnen we een versnelling bereiken.’

Volgend KAN-café: donderdag 6 juli van 13.00 tot 14.00 uur met Eddy Schabbink van IPC Groene Ruimte. Geef je alvast op!