Vergroening van de leefomgeving meetbaar maken

Verslag van de sessie over het Register Duurzame Leefomgeving met Lodewijk Hoekstra tijdens de KAN Platformbijeenkomst van 29 november 2022. Tekst: Henk Bouwmeester.

Er wordt veel gepraat en geschreven over het begrip duurzaamheid, maar hoe maak je het concreet? Het Register Duurzame Leefomgeving is daarvoor een slim instrument. Dit register maakt voor iedere kavel in Nederland de kansen en risico’s op het gebied van biodiversiteit, klimaat en gezondheid meetbaar.

Eigen Huis & Tuin
Wat is duurzaamheid? “Duurzaamheid is slootjespringen en struinen door de natuur”, begint Lodewijk Hoekstra. Tijdens zijn hoveniersopleiding en in zijn tijd bij Eigen Huis & Tuin is zijn duurzaamheidsdenken echter versmald en kunstmatig geworden, erkent hij. Duurzaamheid is integraal en het gaat om meervoudige waardencreatie. Hoekstra: “Dat vraagt om een omslag in denken.”

NLGreenlabel
Tien jaar geleden was Hoekstra één van de initiatiefnemers van NLGreenlabel met als doel de integrale duurzaamheid van de leefomgeving meetbaar te maken. Alle urgente opgaves zijn erin meegenomen: klimaatadaptatie, energietransitie, verlies van biodiversiteit en maatschappelijk draagvlak. Hoekstra: “Ons doel is het verdubbelen van de waarde van natuur in de leefomgeving in 2030”.

Het wordt steeds relevanter
De heilige graal van NLGreenlabel wordt gevormd door de gebiedslabels (voor tuinen, terreinen en gebieden), het paspoort voor producten en materialen en het plantenpaspoort. Met de systematiek worden al deze elementen onafhankelijk beoordeeld op basis van hun waarde voor mens en natuur. Daarmee wordt het brede begrip ‘duurzaamheid’ vertaald in tastbare resultaten. Hoekstra: “Dat wordt steeds relevanter. Banken, verzekeraars en hypotheekverstrekkers hebben het erover. Er zijn landelijke meetlatten, provinciale convenanten, groennormen… En er komt nog veel meer wet- en regelgeving aan. Als je duurzaamheid nu meeneemt als kans, kan het je veel brengen en heb je toekomstige regelgeving nu al geïncorporeerd in je bedrijf en in je producten. Maar dan moet je de ambities wel meetbaar maken.”

De omgevingsscan is een schot voor de boeg met een handelingsperspectief én een inschatting van kosten en baten. Je brengt niet alleen de risico’s in beeld, maar laat ook de kansen zien.

Omgevingsscan
De laatste jaren is vergroening van de leefomgeving steeds vaker een maatgevend criterium bij de inrichting van de ruimte, zegt Hoekstra: “We bijten ons er steeds meer in vast om dat meetbaar te maken.” In het verlengde van NLGreenlabel is daarom sinds 31 oktober 2022 het Register Duurzame Leefomgeving actief. Dit register is een onlinedienst van NLGreenlabel en is bedoeld voor bouwpartijen, banken, groenbedrijven en vastgoedpartijen. Een deel van het duurzaamheidskader is in dit register gekoppeld aan hoogwaardige geodata zodat het mogelijk is een gebied te selecteren en daarvoor een ‘NL-omgevingsscan’ te maken. Die scan biedt gedetailleerd inzicht in zes thema’s: wateroverlast en hittestress (klimaat), welzijn, hinder en duurzame mobiliteit (gezondheid) en natuurlijke elementen (biodiversiteit). Hoekstra: “De omgevingsscan is een schot voor de boeg met een handelingsperspectief én een inschatting van kosten en baten. Je brengt niet alleen de risico’s in beeld, maar laat ook de kansen zien.”

Drie stappen
Het register kent een aanpak in drie stappen: registeren door middel van de ‘NL-omgevingsscan’, realiseren en monitoren. De registratie is een soort pre-label dat laat zien hoe de kwaliteit van de leefomgeving er in een specifiek gebied uitziet, met cijfers onderbouwd, wat je zou kunnen doen om de kwaliteit te verhogen en wat daarvan dan de kosten en baten zijn. Het maken van zo’n scan kost €2.000,- per terrein. Bij een scan voor meerdere terreinen, dalen de kosten per terrein. Projectontwikkelaars en andere partijen kunnen de scan gebruiken om de omgevingskwaliteit van een gebied in kaart te brengen en ook om op langere termijn te monitoren.

Kennisportal
Het Register Duurzame Leefomgeving verkeert nog in de opbouwfase. Het is de bedoeling om volgend jaar 250 scans te maken en aan de hand daarvan de scan te kalibreren en het platform uit te bouwen als kennisportal.

Download de presentatie van Lodewijk Hoekstra

Zie ook:
Register Duurzame Leefomgeving maakt goede, groene ideeën aantoonbaar en tastbaar