Groen bouwen kan belangrijke gezondheidswinst opleveren

En dan zit er in de persoon van Onno Dwars weer eens een vastgoedontwikkelaar aan de bar van het knusse KAN-café, waar freelance cafébaas Coen van Rooyen, in het dagelijks leven directeur van WoningbouwersNL, een glas helder water schenkt. Onno Dwars is de al jaren gedreven, optimistische en positieve voorman van Ballast Nedam Development, pleitbezorger van betaalbare nul-op-de-meter-woningen. Tevens zit Dwars in de Raad van Toezicht van NL Greenlabel en in de Dutch Green Building Council.

De vijf stippen op de horizon van Onno Dwars

• In 2030 80% minder drinkwaterverbruik door groen-blauwe daken voor toiletspoeling en verplichte wateropslag in, op en onder huizen (infiltratie);
• Verdubbeling van het areaal groen, en verdubbeling van de kwaliteit van het groen in 2030;
• Biodiversiteitverbetering met 33% (van -70% naar – 60% t.o.v. van 1970 WWF) in 2030;
• Aantoonbare, gemonitorde gezondheidswinst door meer groen;
• Minus 100 Megaton CO₂ in de nieuwbouw in 2050 ten opzichte van 2022, dus per saldo geen CO₂-uitstoot meer maar juist een positieve impact door CO₂ opslag in biobased materiaal.

Onno Dwars is een ‘yes, we KAN’-man. Dwars’ mooiste natuurmoment was gisteravond, op de hei in Hilversum, waar een gezelschap luisterde naar een toespraak van prinses Irene. ‘Zij verhaalde dat we in plaats van kleine dingen doen veel meer het ecosysteem van de aarde moeten respecteren. De Friese zangeres Nynke Laverman zong een ontroerend lied over een oma die haar excuses aanbood aan haar kleinkind wegens respectloos omgaan met de aarde. De vogels gaven in de schemering instemmend commentaar.’

Hij kreeg er tranen van in zijn ogen. ‘Hoe goed we het als vastgoedsector ook doen, het is nog niet genoeg. We moeten een mooiere wereld creëren in het vastgoed voor de volgende generatie. We moeten niet weglopen voor problemen.’

Voor Onno Dwars, die zichzelf een ‘beelddenker’ noemt, is koploper zijn ‘a way of life’. ‘Het zit in mijn DNA, en ik ben er in mijn jeugd in gevormd. Competitief ben ik ook. Ik wil winnen en ik ben perfectionistisch. Tegelijkertijd mag iemand anders gerust mijn werk overnemen, dan pak ik weer een ander probleem.’

Voor Dwars is het zaak om duidelijk te maken dat Klimaatadaptief en Natuurinclusief bouwen (KAN) onlosmakelijk is verbonden met gezondheid en welzijn. ‘En het is daarmee ook een verdienmodel, voor de sector, maar vooral ook voor de samenleving. Want wonen in een groene omgeving leidt tot een gezondere levensstijl met minder stress. Dat is gewoon aangetoond. Bijvoorbeeld door Jolanda Maas (assistent professor Klinische Psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, RD) – die moet je hier eens uitnodigen, Coen.’

Minder stikstof, minder fijnstof, minder geluid in een groene omgeving leidt tot minder diabetes, minder ADHD, minder vroeggeboortes.

Minder stikstof, minder fijnstof, minder geluid in een groene omgeving leidt tot minder diabetes, minder ADHD, minder vroeggeboortes. De vastgoedsector moet in de ogen van Onno Dwars  een ‘preventief medicijn’ zijn, of beter gezegd, een dokter.

Dit groene voordeel is allerminst alleen voor de rijke ‘happy few’ in Aerdenhout of Bloemendaal. In Maastricht maakte Ballast Nedam samen met Strukton de befaamde tunnel voor de A2 waardoor je voortaan zonder tien stoplichten zuidwaarts kunt rijden. ‘Op het dak van de tunnel is een park aangelegd over een lengte van 2,6 kilometer. De scheiding tussen Oost- en West-Maastricht is opgeheven, er is minder geluidsoverlast en luchtvervuiling. De mensen kwam ons bedanken voor de oorverdovende stilte. Door de aanleg van het park op de tunnel is volgens het PBL de vastgoedwaarde ten opzichte van het overige vastgoed in Maastricht met 200 miljoen gestegen. En op de lijst van gezonde steden van Arcadis steeg Maastricht van de laatste plaats naar de top 3.’

Het huidige bouwbesluit leidt tot milieudelicten.

De groene KAN-uitgangspunten moeten derhalve onverwijld in het Bouwbesluit worden opgenomen, zodat elke bouwer en ontwikkelaar er gedwongen mee aan de slag moet, aldus Dwars. ‘Het huidige bouwbesluit leidt tot milieudelicten’, zegt hij zelfs. Ballast Nedam Development werkt daarom met een zelf ontwikkeld Bouwbesluit dat verdergaat dan het huidige. ‘Onze teams worden bij elk project uitgedaagd nog weer verder te gaan dan ons eigen Bouwbesluit. Ze moeten aantonen waar het beter kan. Dat is een plicht. Want als je uitgaat van twintig procent van de ontwikkelaars en corporaties als koploper is dat mooi en zijn we vol goede bedoelingen, maar daar stop je het verlies van biodiversiteit van 70% ten opzichte van de jaren zeventig niet mee.’

Hetzelfde geldt voor de energieprestatie (een woning kan makkelijk energiepositief zijn), de grondstoffentransitie (meer biobased bouwmaterialen), watertransitie (drinkwatervoorziening wordt steeds meer een probleem, dus verplicht woningen regenwater vast te houden en er het toilet mee door te spoelen).

Dat moet dus worden geregeld in het Bouwbesluit dat minister de Jonge gaat herzien, aldus Dwars. ‘Ik hoop  op een soort convenant van het kaliber ‘Lente-akkoord’ dat een energietransitie in de bouw wist te bewerkstelligen door kennis te ontwikkelen in voorbeeldprojecten in een leerplatform’, zegt Onno Dwars. Dat moet met KAN ook. ‘Provinciale initiatieven erbij, gemeenten moeten meer aanhaken.’

Net als in de Tour de France zijn er teveel bedrijven die in het peloton meepeddelen in de middenmoot. Wat mij betreft komt er zelfs een initiatief om achterblijvers buiten de tijdslimiet uit koers te halen.

De koplopers moeten het tempo bepalen, vindt hij. ‘Net als in de Tour de France zijn er teveel bedrijven die in het peloton meepeddelen in de middenmoot. Wat mij betreft komt er zelfs een initiatief om achterblijvers buiten de tijdslimiet uit koers te halen.’ Het KAN-platform moet daarom meer stippen op de horizon zetten. ‘Doe maar iets. Je kan niets fout doen, want er is nog niets. Gaandeweg de koers passen we de doelen wel aan. ‘Energieneutraal’ klonk acht jaar geleden ook heel ambitieus, nu is het er gewoon.’

Wat betekent dat concreet? Onno Dwars formuleert binnen 3 minuten een handvol ‘stippen op de horizon’. Een reductie van het drinkwatergebruik van 80% in 2030 door meer water vast te houden en op te slaan rond het huis. Voor toiletspoeling en om de droogte te bestrijden. De bouw moet in 2025 energieneutraal zijn met een nieuwe rekenmethode voor de milieuprestatie van gebouwen (MPG). Herstel van groen en de achteruitgang van biodiversiteit moet stoppen, van – 70% naar – 60% in 2030. Groen moet langdurig worden gemonitord, ook om de gezondheidsclaims van harder bewijs uit de praktijk te voorzien, zoals ‘één uur wandelen = een week minder stress’. Onno Dwars denkt dat de zorgkosten misschien wel 400 miljoen per jaar lager kunnen door KAN-bouwen tot norm te verklaren in bestaande en nieuwe wijken. De grondexploitant is de regievoerder om meer wetenschap in te schakelen. De vastgoedsector moet van ‘hit&run’ speler om de sleutel van de woning af te geven, meer de rol van ‘decorbouwer van het leven’ pakken.

Uiteindelijk moet niet het geld maar de kwaliteit voorop staan om ‘de burnout van de aarde’ te genezen. Concreet? ‘We zouden bijvoorbeeld kunnen gaan betalen om CO₂ op te slaan in houten gebouwen. Er moeten subsidiestromen komen om biobased bouwmaterialen in Nederland te bevorderen. Daardoor hoeven de strobalen voor woningen niet langer uit Estland te komen.’

Uiteindelijk moet niet het geld maar de kwaliteit voorop staan om ‘de burnout van de aarde’ te genezen.

En het moet volgens Dwars niet alleen over nieuwbouw gaan. Ook bestaande woningen kunnen duurzamer en KAN-proof. ‘Er is daar nu geen regelgeving over, terwijl het ook hier moet worden verplicht. Een verhuizing of een renovatie zijn logische momenten om de woning te verduurzamen. Mensen accepteren dan overlast en gaan investeren. Een beter Rc-waarde moet vervolgens vertaald worden in de hypotheekrente en huurprijzen. De gasprijzen zijn een sterke driver. Het risico van de banken en beleggers gaat omlaag, de bewoner heeft lagere energielasten en het is beter voor het milieu. Wat wil je nog meer?’

Tekst: René Didde

Het volgende KAN-café vindt plaats op 1 september om 13.00 uur. Henk Hortensius van Stichting Meewerkend Landschap gaat in op plaagdierbeheersing.