Natuur & Milieu: “Fors tekort aan openbaar groen in grote gemeentes”

Uit onderzoek van milieuorganisatie Natuur & Milieu blijkt dat gemeenten veel te weinig plek maken voor groen in de openbare ruimte. In de 32 grootste steden in Nederland is meer dan de helft van de buurten ‘versteend’.

Hoewel er de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het belang van voldoende groen in de stad, delft ook in nieuwbouwwijken groen vaak het onderspit. Dit is slecht nieuws voor de leefbaarheid van steden, en gaat ten koste van de biodiversiteit. Natuur & Milieu wil daarom dat de overheid groennormen gaat invoeren om verdere verstening van gemeentes tegen te gaan.

Criteria
Natuur & Milieu gebruikt twee criteria om de verstening van buurten te onderzoeken. Het eerste criterium is de beschikbaarheid van minstens 75m2 groen per woning, waarbij alles wat niet versteend is wordt meegeteld als groen (zoals parken, grasvelden, bermen en water). In de Nota Ruimte (2004) noemt de rijksoverheid dit criterium de minimale ondergrens.

Het tweede criterium is een advies van de Wereldgezondheidsorganisatie, dat gaat over de aanwezigheid van tenminste één hectare aaneengesloten groen per buurt. Voor biodiversiteit, ontspanning en welzijn van mensen moet het groen namelijk niet te versnipperd zijn. Voor beide criteria geldt dat ze een gewenste richting aangeven, maar niet wettelijk verplicht zijn voor gemeenten of projectontwikkelaars.

Buurten van beton
Uit het onderzoek van Natuur en Milieu blijkt dat in de 32 grootste gemeenten van ons land (100.000 inwoners of meer) 53% van de buurten niet voldoet aan het criterium van 75m2 groen per woning. In deze buurten wonen in totaal 3,5 miljoen mensen. Bij één op de tien buurten is er geen aaneengesloten stuk groen van minimaal één hectare te vinden. In de meest versteende buurten is er per woning slechts nul tot twee m2 groen aanwezig.

Nieuwbouw
Uit het onderzoek blijkt dat wijken gebouwd na het jaar 2010 (nieuwbouw) weliswaar beter scoren op groen dan de oudere wijken, maar dat bij een derde van de nieuwbouwbuurten het criterium van 75m2 ook niet wordt gehaald.

Van alle onderzochte buurten zijn er 63 nieuw gebouwd; deze buurten hebben een gemiddeld bouwjaar van 2010 of recenter. Hier bevinden zich 80.907 woningen, waarin ongeveer 173.141 personen wonen. Zestien nieuw gebouwde buurten (of 25.882 woningen) halen de norm van 75 m2 groen per woning niet. Dit is 32 procent van de nieuwbouwwoningen binnen de scope van het onderzoek. Nieuw gebouwde buurten scoren dus weliswaar iets beter dan het gemiddelde van alle onderzochte buurten (32 procent vs 53 procent onder de norm), maar lang niet alle nieuwbouw haalt de norm van 75 m2. Met uitzondering van één buurt (Talentsquare in Tilburg) hebben al deze buurten wél een aaneengesloten oppervlak groen van ten minste 1 hectare.

Wetgeving?
Natuur vecht zich niet zomaar terug in de openbare ruimte, daarvoor is wetgeving nodig, stelt Natuur & Milieu. De nieuwe Omgevingswet biedt daarvoor een kans. Daar zou een landelijke verplichting in moeten komen tot natuurinclusief bouwen die van toepassing is op nieuwbouw en stadsvernieuwing. Vorig jaar publiceerde Natuur & Milieu samen met een brede coalitie van banken, projectontwikkelaars, gemeenten en bouwers het manifest Bouwen voor Natuur. Ook daarin wordt gepleit voor nationale verplichte groennormen voor de bouw en stedelijke ontwikkeling.