Vier inspirerende lezingen over duurzame wijken

In 2021 bestond de ecowijk EVA Lanxmeer 21 jaar. De jubileumconferentie ‘Het Zetje van Culemborg’ is een terugblik op de belangrijkste lessen van 21 jaar ecowijk. Met 1 miljoen te bouwen huizen voor de boeg in Nederland, zijn deze lessen een zetje in de goede richting.

Op 2 oktober vond de online conferentie “Het Zetje van Culemborg” plaats. Hieronder vind je de videoregistraties van de verschillende onderdelen. De conferentie werd georganiseerd door de Bewonersvereniging EVA Lanxmeer, met financiële steun van VSB Fonds, CV Parijsch en met logistieke steun van People & Places.

Burgemeester Gerdo van Grootheest opent de conferentie. De Stad Culemborg is trots op haar ecowijk EVA Lanxmeer; dankzij de volhardende initiatiefnemers is het een inspirerend voorbeeld voor Nederland van hoe mooi, groen en sociaal, een woonwijk kan zijn. Raar genoeg is de wijk in het buitenland nog bekender dan in het eigen land.

Prof. Dr. Ir. Anke van Hal (Nyenrode University) benadrukt dat “duurzaamheid” geen doel op zich is, maar een middel tot een doel, namelijk een wereld waarin mensen graag willen wonen. De aantrekkelijkheid van een bepaald concreet doel, voor alle partijen, leidt tot de noodzakelijke fusie van belangen. Zoek dus steeds combinaties van zinvolle doelen, en vermijd het idee dat er iemand schade zou lijden door de gevonden oplossing. Prof. van Hal geeft overvloedig internationale inzichten, vanuit economie en gedragswetenschap, en enkele overtuigende praktijkvoorbeelden.

Aan het eind van deze opname komen Marleen Kaptein, de initiatiefneemster van EVA Lanxmeer, en Alexander van Setten, de huidige voorzitter van de Bewonersvereniging EVA Lanxmeer, nog aan het woord.

Adviseur Milieu en Energie Jurgen van der Heijden (AT Osborne) laat aan de hand van een project in Amsterdam (Sloterplas) zien hoe belangen bij elkaar kunnen komen en hoe er bovendien een proces kan ontstaan waarbij er steeds weer nieuwe belangen blijken te zijn, die eveneens baat bij hetzelfde proces kunnen hebben, en waarbij de oorspronkelijke belangen nog weer beter gediend worden.

Je begint met een idee voor energieopwekking en opslag, en een tijdje later blijkt dat mensen elkaar ontmoeten, dat je een gemeenschap vormt, dat er werkgelegenheid ontstaat en mensen een inkomen verdienen, dat er gewerkt wordt aan het vergroenen van de wijk, dat de gezondheid erop vooruitgaat… Van der Heijden pleit ervoor om goed te kijken naar welke partijen in zo’n proces investeren, en waarom, en wat het iedereen oplevert.

Architect ir. Hiltrud Pötz (Atelier GroenBlauw) vertelt over haar ervaringen in de laatste 24 jaar, waarin zij zich uitsluitend met duurzame ontwerpen heeft beziggehouden. In haar ogen is EVA Lanxmeer een eclatant succes van een ecologische wijk en ze vraagt zich af welke hindernissen er zijn om dit succes elders te herhalen. Zelfs met projectontwikkelaars – die een winstoogmerk hebben – en ook met woningcorporaties – die bang zijn voor kostenoverschrijdingen – kun je strakke ontwerpprocessen houden die gericht zijn op ecologische doelstellingen (water, groen, energie, materialen, gezamenlijkheid). Pötz is er trots op dat haar projecten altijd binnen tijd en budget voor elkaar komen. Ze behandelt Hamburg Hafen, Erve Brandemaat (Enschede) en Hof van Heden (Hoogvliet). En ook zij zegt: smeed allianties.

Stedebouwkundige Dipl. Ing. Joachim Eble (Eble Messerschmidt, Tübingen) heeft door zijn betrokkenheid bij het project EVA Lanxmeer veel geleerd dat hij daarna overal ter wereld verder heeft toegepast en uitgewerkt. Hij benadrukt hoe goed het is om ecologische wijken integraal te benaderen en te ontwerpen. Ecologische architectuur is fysiek én emotioneel én spiritueel; het gaat om gezondheid en welzijn, om natuur en klimaat. Volgens Eble is het hoog nodig om de omgang met water, landbouw, steden en bossen als één systeem te zien waar we nog veel aan te verbeteren hebben. Zo breekt hij ook een lans voor de recycling van organisch afval, inclusief rioolwater, via de “terra preta”- methode. Hij laat enkele projecten zien: Campus Ecocity Wünsdorf bij Berlijn, een project in Riegel (Zwarte Woud) en het “We-house Baakenhafen” in Hamburg.

Eble vertelt dat de typische structuur van de hoven in EVA Lanxmeer – tot verrassing van de Gemeente – een wens was van de aanstaande bewoners zelf. Die dus af wilden van de rijtjeshuizen met tuintjes voor en achter, waar Nederland mee vol staat.

Tekst: Felix van de Laar
Beeld: Lamiot – Eigen werk, CC BY-SA 4.0