Maarten Wittens (Ballast Nedam Development): ‘Niet over een paar tientjes gaan zitten mokken’

Verslag van het KAN Lunchcafé op 2 september, door Henk Bouwmeester. Bekijk hier de integrale videoregistratie.

In Rotterdam-Zuid realiseert Ballast Nedam Development Tuinbuurt Vrijlandt. Het is één van de voorbeeldprojecten waarover Maarten Wittens vertelt tijdens het KAN Lunchcafé: “Niemand wil natte voeten, dus dan kun je maar beter direct met elkaar aan de slag gaan”. De meerkosten zijn volgens hem beperkt en je verdient ze bovendien terug door extra verblijfskwaliteit.

Leerpunten voor ontwikkelaars

• Goede samenwerking met de gemeente is cruciaal. Zowel bij aanbesteding en ontwerp als bij het beheer na overdracht.
• De meerkosten zijn vaak beperkt en worden terugverdiend door de extra ruimtelijke kwaliteit.
• Essentiële kennis is te vinden bij specialisten van de gemeente, organisaties als Vogelbescherming Nederland en op websites als bouwnatuurinclusief.nl.
• Met klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen moet je stap voor stap aan de slag gaan. Al doende neem je leerpunten en ervaringen mee in volgende projecten.

Tuinbuurt Vrijlandt
In Rotterdam-Lombardijen is Tuinbuurt Vrijlandt in aanbouw. Het wordt een karakteristiek tuindorp met 290 woningen. De buurt nodigt uit om te wandelen en elkaar te ontmoeten, bijvoorbeeld in de centrale buurtkas of op een bankje aan de centrale vijver. De buurt is autoluw en kindvriendelijk dankzij de veilige en overzichtelijke speelplekken en de brede stoepen. In het plan is een centrale vijver opgenomen die dient voor infiltratie van regenwater, maar tegelijk de verblijfskwaliteit van de leefomgeving aanzienlijk verhoogt. De vijver staat in verbinding met de al bestaande singels die hierdoor extra betekenis krijgen. Voor extra waterbuffering hebben grondgebonden woningen een sedumdak en een regenton.

Verder zijn verschillende typische tuindorpaspecten in het plan meegenomen. Daarbij zijn de hagen als groene erfafscheidingen wat voller aangezet, zodat vogels er voedsel en schuilplaatsen kunnen vinden. Waardevolle bomen die aan de rand van het plangebied al aanwezig waren, zijn behouden. In aansluiting daarop worden in de woonstraten en langs het water extra bomen geplant. De woningen krijgen neststenen en de nokvorsten worden iets naar voren plaatsen zodat er zwaluwen kunnen nestelen.

Direct aan de slag gaan
Het project past precies in het duurzaamheidsbeleid waar Ballast Nedam uitvoering aan geeft, legt Wittens uit. In 2017 heeft het bedrijf zich gecommitteerd aan de Sustainable Development Goals van de VN. Die doelen voor een duurzame, eerlijke en rechtvaardige wereld zijn breed in de organisatie verankerd. “Iedere keer als we iets nieuws ontdekken dat bij ons past, dan nemen we dat mee bij volgende projecten.” Klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen is volgens Wittens een dwingende noodzaak. Hij noemt de natuur soms een ‘dictator’ en wijst daarbij onder andere op de recente overstromingen in Limburg: “We moeten er iets aan doen. Niemand wil natte voeten, dus dan kun je maar beter direct met elkaar aan de slag gaan.”

Meerkosten zijn niet belemmerend
En de meerkosten dan? Die zijn niet hoog en bovendien niet belemmerend, redeneert Wittens: “Je creëert waarde door klimaatadaptief bouwen. Kijk naar het water in dit project. Je trekt het de wijk in en er ontstaat een mooie, grote plas met woningen rondom. Als je dat toevoegt in je project creëer je een kwaliteit die iedereen wil hebben. Dan kun je ook de opbrengst verhogen en komt de businesscase rond. Als je het meeneemt in het ontwerpproces, hoeft het ook niet veel te kosten. Nokvorsten naar voren plaatsen: kost niets extra maar levert wel nestelplekken op. Die neststenen kosten een paar tientjes. Als je daar over gaat mokken…”. Het helpt volgens Wittens wél als de gemeente hierin meer sturend en dwingend is. Als de eisen vooraf bekend zijn, ontstaat er ook een gelijk speelveld en kun je als ontwikkelaar een goed aanbod doen. “Ik ben er voorstander van dat gemeenten dit voor gaan schrijven en dat het in de wet- en regelgeving wordt opgenomen.”

Nokvorsten naar voren plaatsen: kost niets extra maar levert wel nestelplekken op. Die neststenen kosten een paar tientjes. Als je daar over gaat mokken…

Samenwerking
Goede samenwerking met de gemeente is sowieso van groot belang. Zo heeft Wittens in het Rotterdamse project de kennis van de gemeente over soorten beplanting gebruikt. De gemeente heeft een lange lijst van veelal inheemse bomen waaruit je kunt kiezen. Die bomen kunnen ook door de gemeente worden beheerd. Uit die lijst is door de landschapsarchitect (Karres en Brands) een keuze gemaakt. Daarnaast werkt Wittens nauw samen met Vogelbescherming Nederland.

Andere voorbeelden
Ook in andere projecten realiseert Ballast Nedam mooie voorbeelden van klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen. Zoals de Groene Loper in Maastricht. Hier is eerst de ondertunneling van de A2 gerealiseerd. Op de tunnel is ruimte ontstaan voor een groene wandel- en fietsverbinding. Nu werkt het bedrijf aan 1.100 woningen in dit gebied. De kosten voor de tunnel zijn hoog, maar die worden voor een behoorlijk deel terugverdiend door ontwikkelruimte, omgevingskwaliteit en stijging van de WOZ-waarde van de omliggende woningen. Een ander voorbeeld is de zogenoemde Middenzone tussen het Albert Schweitzer ziekenhuis en de Sportboulevard in Dordrecht. Hier wordt door Ballast Nedam een parkeerplaats getransformeerd tot een aantrekkelijk woongebied met 720 appartementen, een levendige plint en groene binnentuinen. Parkeren verdwijnt uit het zicht. De natuurwaarde en de verblijfskwaliteit gaan omhoog.

Als je de grote problemen in mootjes hakt, wordt het te overzien. Ieder project is voor ons een proeftuin.

Gewoon doen
Maarten Wittens: “Klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen moet je gewoon doen. Als je de grote problemen in mootjes hakt, wordt het te overzien. Ieder project is voor ons een proeftuin. Stapje voor stapje komen we verder.”

Bekijk hier de integrale videoregistratie van het KAN Café.