Hoe natuur de gezondheid van stadsbewoners bevordert

Dit artikel verscheen op 10 mei 2021 op de website van de Universiteit Leiden

Een stadspark om de hoek komt je gezondheid ten goede. Dat schrijft de Leidse milieuwetenschapper Roy Remme in een nieuwe publicatie in Proceedings of the National Academy of Sciences. Samen met zijn internationale collega’s bewees Remme dat stadsnatuur zorgt dat stedelingen meer bewegen en dus hun gezondheid verbeteren.

Roy Remme werkte ten tijde van het onderzoek als postdoc bij het Standford Natural Capital Project. ‘Na een jaar met beperkte bewegingsvrijheid hebben we geleerd hoe waardevol en fijn het is om buiten tijd in de natuur door te brengen, vooral voor stadsbewoners,’ zegt eerste auteur Roy Remme. Hij is universitair docent bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden. ‘We willen stedenbouwkundigen helpen te begrijpen wat de beste plekken zijn voor natuur in de stad. Op welke plek is het positieve effect op de gezondheid het grootst en kan iedereen profiteren van de voordelen van de natuur?

In steden biedt de natuur verkoelende schaduw aan omliggende staten, een veilige haven voor insecten en absorptie van regenwater om overstromingen tegen te gaan. Het is bekend dat lichaamsbeweging goed is voor onze gezondheid, maar hoe parken, meren, bomen en ander groen bijdraagt aan die lichaamsbeweging, bleef een onopgelost stukje van de puzzel.

Een betere gezondheid door bewegen in de natuur
Het team combineerde tientallen jaren van volksgezondheidsonderzoek met informatie over de voordelen van de natuur voor mensen in steden. Ze onderzochten hoe natuur in de stad bijdraagt aan hun activiteiten zoals wandelen met de hond, joggen, fietsen en gemeenschappelijk tuinieren. Ze hielden hierbij ook rekening met zaken als de afstand tot stedelijk groen, gevoelens van veiligheid en toegankelijkheid. Van met bomen omzoomde trottoirs tot stadsparken en waterfronten: het team creëerde een compleet framework om de fysieke gezondheidsvoordelen van stedelijke natuur in kaart te brengen.

Dit framework laat bijvoorbeeld zien dat mensen er soms voor kiezen om een paar straten om te lopen om van een bloeiende tuin te genieten, of op de fiets naar werk het liefst langs het kanaal rijden. Op die manier krijgen ze meer lichaamsbeweging – en de daarbij horende gezondheidsvoordelen – dan ze hadden gehad als ze niet door de natuur gemotiveerd waren.

Amsterdam als case study
In Amsterdam implementeren stedenbouwkundigen momenteel een nieuw plan voor groene infrastructuur: een mooie casestudy. Hier pasten de onderzoekers hun framework toe om te onderzoeken hoe nieuwe of opgeknapte parken de activiteit van bewoners zou beïnvloeden. Ze keken hierbij ook naar allerlei subpopulaties, zoals jongeren, ouders en mensen met een laag inkomen. Door dit soort onderzoek kunnen steden ontdekken hoe ze stadsnatuur het best kunnen inzetten om een zo groot mogelijk voordeel voor de volksgezondheid te behalen.

De voordelen in kaart brengen
Het onderzoek dient uiteindelijk als basis voor een nieuw gezondheidsmodel in de Natural Capital Project software. Deze tools zijn gratis en vrij beschikbaar en brengen de voordelen van natuur voor mensen in kaart. De software is onlangs gebruikt om 775 Europese steden te analyseren en zo te kijken of meer natuur in de stad kan helpen klimaatverandering tegen te gaan. Uiteindelijk zal de nieuwe software met gezondheidsmodellen beschikbaar zijn voor stedenbouwkundigen, investeerders en andere geïnteresseerden.

De bijdragen van de natuur aan onze gezondheid zijn multidimensionaal – ze kunnen bijdragen aan cognitief, emotioneel en spiritueel welzijn, maar ook aan de fysieke gezondheid. Eerder werk van het Natural Capital Project heeft veel van deze verbanden aangetoond, maar het nieuwe onderzoek voegt een belangrijke link naar fysieke gezondheid toe die tot nu toe in de vergelijking ontbrak.

Het verbaast ons misschien niet dat de natuur fysieke activiteit stimuleert, maar de bijbehorende gezondheidsvoordelen – van het verminderen van kankerrisico’s tot het bevorderen van metabolisch en ander functioneren – zijn echt verbazingwekkend.

‘Natuurbeleving stimuleert het geheugen, de aandacht en creativiteit, evenals geluk, sociale betrokkenheid en een gevoel van betekenis in het leven,’ zegt Gretchen Daily, laatste auteur en faculteitsdirecteur van het Stanford Natural Capital Project. ‘Het verbaast ons misschien niet dat de natuur fysieke activiteit stimuleert, maar de bijbehorende gezondheidsvoordelen – van het verminderen van kankerrisico’s tot het bevorderen van metabolisch en ander functioneren – zijn echt verbazingwekkend.’

Toegang tot natuur voor iedereen
Naarmate onze wereld meer verstedelijkt en gericht is op de stad, hebben mensen steeds minder toegang tot natuur. Zeker in dichtbevolkt gebied. Door in kaart te brengen waar stadsnatuur ontbreekt en deze gebieden van groen te voorzien, kunnen we de gezondheid van stedelingen verbeteren. De onderzoekers hopen dat hun onderzoek stedenbouwkundigen een completer inzicht geeft in de voordelen die natuur hun inwoners kan bieden.

‘Ons uiteindelijke doel is om meer gezonde, rechtvaardige en duurzame steden te creëren,’ zegt Anne Guerry, co-auteur en Chief Strategy Officer bij het Natural Capital Project. ‘Dit onderzoek is daarbij heel bruikbaar en brengt ons een grote stap dichterbij.’

Zie ook het wetenschappelijke artikel An ecosystem service perspective on urban nature, physical activity, and health, Roy P. Remme et. al.