Praten over een natuurrijke tuin doe je met een volle accu

Hoe verleiden we bewoners die verhuizen naar een nieuwbouwwoning om hun buitenruimte natuurrijk in te richten? Niet door alleen maar uit te leggen wat de voordelen zijn. Want dat heeft alleen effect als de menselijke accu helemaal vol is. Als dat niet zo is, hebben emoties en oerdriften veel meer effect. Niels Götz (Bureau 5Plus1) legt uit hoe dat werkt en geeft vanuit de neuropsychologie tips voor een effectieve verleidingsstrategie.

De drie hersenen
De valkuil is dat we vaak denken dat de mens een rationeel denkend wezen is. Alsof gedrag via denken tot stand komt. Dat is maar zeer ten dele het geval, stelt Niels Götz. Hij legt uit dat de mens niet één stel hersenen heeft, maar drie.
• Een reptielenbrein: gedreven door de vier v’s: veiligheid, voedsel, voorplanting en verbondenheid met een groep.
• Een zoogdierenbrein: gedreven door emoties op de korte termijn, zoals vermijden van pijn en angst en zoeken naar sociaal contact.
• Een mensenbrein: logica, communicatie en taal. Gericht op de lange termijn.

Denken is een luxe
Het mensenbrein is slechts een klein deel van de tijd aan het werk. Niels: “Denken is een luxe. Als we alles met ons mensenbrein beredeneren, zijn we na een paar uur uitgeput.” De meeste beslissingen nemen we op basis van intuïtie en gewoontes. Zeker als de accu leeg begint te lopen, gaat het mensenbrein al snel uit. Dan vallen we terug op ons zoogdierenbrein met de aandrijvers die daarin werkzaam zijn. Als de accu nog verder leeg is, gaat ook het zoogdierenbrein uit en blijft alleen het reptielenbrein aan. Gedrag wordt dan voor het merendeel gestuurd door basisbehoeften, zoals behoefte aan autonomie, verbondenheid, veiligheid en fysiek welzijn.

Wie heb je voor je?
Om te verleiden moet je daarom in de eerste plaats kijken wie je voor je hebt. Is de accu van je gesprekspartner vol genoeg om een beslissing te nemen over iets abstracts als een klimaatadaptieve inrichting van de tuin? Het meest kansrijk zijn woningeigenaren die recent verhuisd zijn (tot 3 jaar), 50-plussers, na de zomervakantie en in het nieuwe jaar. Bij deze mensen is de accu structureel redelijk vol en staat het mensenbrein aan. Maar niet altijd! Iedereen heeft z’n momenten waarop alleen het reptielenbrein werkt. Bij jonge gezinnen die zich in de schulden hebben gestoken voor het nieuwe huis en nog van alles moeten regelen voor de verhuizing is de stressfactor permanent vrij hoog en de accu structureel aan de lege kant. Dat geldt ook voor mensen met kopzorgen, zorgzorgen of schuldzorgen. Een verhaal over natuurrijke tuinen komt dan niet eens binnen. Het wordt afgevangen door filters in onze hersenen of het wordt met argwaan en als niet persoonlijk relevant ontvangen.

Bij jonge gezinnen die zich in de schulden hebben gestoken voor het nieuwe huis en nog van alles moeten regelen voor de verhuizing is de stressfactor permanent vrij hoog en de accu structureel aan de lege kant.

Fijn dat u er bent
Wat kan helpen is zorgen dat de accu op tijd wordt bijgeladen. Verschillende neurotransmitters hebben invloed op hoe wij ons voelen en die enzymen worden gestimuleerd door externe factoren. Zo stimuleert een compliment de aanmaak van dopamine (“Fijn dat u er bent. U hebt al een aantal goede stappen gezet…”). Dopamine geeft kortstondig een geluksgevoel. Andere enzymen worden gestimuleerd door lachen, fysiek contact, aandacht, verbinding, waardering krijgen, iets voor anderen doen, gezond eten, bewegen en rust. Dat pleit bijvoorbeeld voor de organisatie van een gezellige bijeenkomst over groene tuinen. Je wordt gastvrij ontvangen, je ontmoet je nieuwe buren, er kan gelachen worden en je wordt getrakteerd op iets lekkers. Ook een excursie naar een mooi project kan werken. Het is ontspannend en je leert elkaar kennen. De enzymen worden gestimuleerd en dat helpt om het mensenbrein aan te zetten.

Selling to the reptilian brain
Wat altijd werkt is om in de communicatie het reptielenbrein vaker aan te spreken: ‘selling to the reptilian brain’. Dat kan door natuurinclusief en klimaatadaptief te ‘reframen’ (omdopen) naar de vier v’s. Bijvoorbeeld door een natuurinclusieve tuin te verbinden met het thema gezondheid en dan vooral gezondheid voor kinderen: buiten spelen, minder astma, betere weerstand. Kinderen erbij betrekken is sowieso een slimme strategie. Een levensboom planten bij de geboorte van een kind heeft een ‘frame’ dat goed aansluit bij de drijfveren van het reptielenbrein. Datzelfde geldt voor een ‘Oud Hollandse tuininrichting’. Belangrijk is ook te beseffen dat taal in het reptielenbrein helemaal niet wordt verwerkt. Probeer je verhaal daarom visueel te maken, bijvoorbeeld met moodboards of door een excursie te organiseren.

Toekomstige buren bij elkaar brengen springt er als strategie misschien wel bovenuit.

Partnermarketing
Vanuit de oerbehoefte aan verbondenheid is het effect van partnermarketing te verklaren: als buurtgenoten of bekenden voorlichting geven, is de trefkans vele malen groter. Het is dus belangrijk om commitment en trotsmomenten te creëren. Gezamenlijkheid organiseren werkt: samen inkopen doen (ook een financieel voordeel), ‘Wie wil compostmeester worden?’, goede voorbeelden worden geïmiteerd. Toekomstige buren bij elkaar brengen springt er als strategie misschien wel bovenuit. Mensen willen prettig wonen en zich vertrouwd voelen, maar kort voor de verhuizing voel je huiver: waar zou ik terechtkomen, naast wie kom ik te wonen? Als die angst wordt weggenomen door gezamenlijk te werken aan natuurinclusieve tuinen, snijdt het mes aan vele kanten.

Stappenplan
Bij de inrichting van een natuurrijke woonomgeving spelen bouwpartijen een belangrijke rol. Zowel bij de planontwikkeling als bij marketing, verkoop, oplevering en in de fase na de verhuizing. De themagroep ‘Bewoners verleiden tot natuurinclusieve tuinen’ maakt een stappenplan met voorbeelden en tips voor ontwikkelaars, corporaties en bouwbedrijven. In dat stappenplan sluiten we aan bij de fasen van het proces. We geven voorbeelden en reiken beschikbare tools aan zoals folders en handige websites. De verleidingsstrategieën die Niels Götz heeft aangereikt, nemen we in het stappenplan mee. Daarnaast willen we proefdraaien bij verschillende nieuwbouwprojecten en de leerpunten verwerken in een definitieve aanpak.

Download de presentatie van Niels Götz

Op 17 november en 12 januari kwam de themagroep (online) bijeen. De derde bijeenkomst is op dinsdag 16 februari van 15.00 uur tot 16.30 uur.

Tekst: Henk Bouwmeester